Czy wiecie, że według raportu badawczego firmy Sophos pt. State of Ransomware po ataku ransomware udaje się odzyskać zaledwie 65% danych? W dzisiejszym wpisie udzielimy szczegółowych odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące odzyskiwania danych po ataku ransomware i powiemy o tym, co warto wiedzieć, zanim będzie za późno.
Co to jest odzyskiwanie danych po ataku ransomware?
Odzyskiwanie danych po ataku ransomware to proces wykonywany w celu przywrócenia działania systemów IT po ataku przeprowadzonym przy użyciu oprogramowania ransomware. Odzyskiwanie może być procesem prostym, wykonywanym zgodnie z już istniejącymi w firmie procedurami odzyskiwania po awarii — pod warunkiem, że firmowe plany odzyskiwania po awarii są dobrze udokumentowane oraz zostały szczegółowo (i niedawno) przetestowane.
W branży ochrony danych ogromny nacisk kładzie się na odzyskiwanie, w szczególności odzyskiwanie zaszyfrowanych maszyn wirtualnych z kopii zapasowych. Jest to ważny ważny element powrotu do pracy po ataku ransomware, jednak trzeba pamiętać, że taki atak w znacznym stopniu wpływa na całe środowisko IT.
W ramach reakcji na incydent cybernetyczny przeprowadzane są analizy wyjaśniające, które mają na celu ustalenie, jak ransomware dostało się do firmowego środowiska i jakie systemy zainfekowało. Na tym etapie można podjąć odpowiednie kroki, aby usunąć ransomware, wyeliminować luki w systemach, z których skorzystali hakerzy, oraz przywrócić dotknięte systemy.
Czy oprogramowanie ransomware można usunąć?
W ramach reakcji na incydent cybernetyczny podejmowane są kroki mające na celu ustalenie, jak oprogramowanie ransomware wniknęło do firmowego środowiska i jak wpłynęło na systemy poza samym zaszyfrowaniem danych.
Chociaż niewątpliwie należy usunąć samo oprogramowanie ransomware z zaszyfrowanych maszyn, trzeba także ustalić, jak hakerzy przedostali się do środowiska, a także zneutralizować wektory ich ataku. Dzięki temu w razie kolejnego ataku ransomware firmowe systemy przeznaczone do walki ze złośliwym oprogramowaniem będą zawierać odpowiednie definicje umożliwiające wykrycie danej odmiany ransomware.
Czy można odzyskać systemy, które ucierpiały na skutek ataku ransomware?
Najczęstsze pytanie zadawane obecnie przez przedstawicieli działów IT brzmi: „czy można odzyskać dane po ataku ransomware?”. Odzyskanie danych niemal zawsze jest możliwe. Niestety wiele działów czuje się niepewnie, jeśli chodzi o proces odzyskiwania, dlatego tak ważne jest podjęcie kroków, które zagwarantują możliwość przywrócenia normalnego funkcjonowania środowiska po ataku ransomware.
Pierwszym krokiem do zabezpieczenia danych przed atakiem ransomware jest zadbanie o dostępność aktualnej, poprawnej kopii zapasowej. W razie zaszyfrowania maszyn kopia ta zyska krytyczne znaczenie, ponieważ umożliwi przywrócenie danych do wcześniejszego stanu.
W zależności od tego, jak długo oprogramowanie ransomware znajdowało się w systemie, zanim spowodowało szkody, dodatkowo może być konieczne przeskanowanie przywróconego systemu, aby uniknąć ponownego wprowadzenia zagrożenia do środowiska.
Jak wygląda odzyskiwanie danych po ataku ransomware?
Jednym z najbardziej niejasnych aspektów związanych z atakami ransomware jest właściwe postępowanie po takim incydencie. Pierwszy krok polega na skontaktowaniu się z działem ds. zabezpieczeń IT, aby mógł on zainicjować proces reakcji na incydent. Proces ten może się różnić od działań, do których większość administratorów kopii zapasowych przywykła w związku z przywracaniem danych.
Zanim będzie można przystąpić do odzyskiwania danych po ataku ransomware, należy wykonać szereg etapów planu reagowania na incydent, takich jak wykrywanie, analiza, ograniczanie i eliminowanie. Sposób odzyskiwania danych po ataku ransomware zależy od ustaleń poczynionych na etapie wykrywania i analizy, dlatego ważne jest posiadanie kilku szczegółowo przetestowanych strategii odzyskiwania.
Jeśli nie orientujecie się w kwestiach reagowania na incydenty cybernetyczne, zdecydowanie zalecamy zapoznanie się z poradnikami na temat reagowania na luki i incydenty cybernetyczne, które niedawno opublikowała agencja CISA.
Jakie typy ataków ransomware wyróżniamy?
Istnieje kilka rodzajów ataków ransomware. Klasycznym przykładem jest zaszyfrowanie danych. Istnieją też ataki polegające na podwójnym lub potrójnym wymuszeniu. W ataku metodą podwójnego wymuszenia ransomware nie tylko szyfruje dane, ale dodatkowo je kradnie. W przypadku potrójnego wymuszenia hakerzy nie tylko szyfrują maszyny i kradną dane, ale idą o krok dalej: szukają danych na temat klientów i dostawców firmy, aby następnie zaatakować również ich.
Czy oprogramowanie ransomware kradnie dane?
Ataki ransomware najczęściej kojarzą się z szyfrowaniem danych. Jednak coraz powszechniejszym rodzajem ataków jest eksfiltracja danych. Ma ona miejsce, gdy haker wykrada dane ze środowiska firmy i żąda okupu pod groźbą ich ujawnienia.
Jak rozprzestrzenia się oprogramowanie ransomware?
Oprogramowanie ransomware może się rozprzestrzeniać na wiele sposobów. Jednym z najpopularniejszych jest tzw. phishing, czyli sfałszowane wiadomości e-mail. Gdy haker dostanie się do firmowego środowiska, zyskuje praktycznie nieograniczone możliwości wyrządzania szkód. Trzeba podkreślić, że do całkowitego sparaliżowania środowiska firmy hakerom wystarczy jeden punkt wejścia.
Jakie jest najlepsze rozwiązanie do zabezpieczenia ważnych plików przed atakami ransomware?
Chociaż wiele osób i firm chce się zabezpieczyć przed atakami ransomware, w rzeczywistości trzeba założyć, że do takiego ataku dojdzie. Istnieje wiele grup hakerskich, które stale poszukują nowych sposobów włamywania się do środowisk IT i inicjowania ataków ransomware. Naprawdę solidna strategia zabezpieczeń IT może znacznie zwiększyć skuteczność ochrony przed atakami ransomware, ale nic nie jest w stanie zapobiec im w stu procentach.
Najlepszym rozwiązaniem jest solidna strategia backupu, która obejmuje niezmienne kopie zapasowe, czyli kopie chronione przed zaszyfrowaniem lub usunięciem przez złośliwy podmiot.
Ile jest rodzajów oprogramowania ransomware?
Istnieje wiele rodzajów oprogramowania ransomware i cały czas pojawiają się nowe. Do typów ransomware najbardziej znanych z doniesień medialnych należą REvil, Conti i DarkSide.
Trzeba wiedzieć, że za tymi odmianami ransomware stoją rozbudowane przedsiębiorstwa informatyczne. Mają one własnych programistów i stale doskonalą swój kod, aby wyrządzał on coraz większe szkody w systemach IT.
Ile trwa odzyskiwanie danych po ataku ransomware?
Krąży wiele mrożących krew w żyłach opowieści na temat tego, ile trwa proces odzyskiwania danych po ataku ransomware (jeśli firmie w ogóle udaje się je odzyskać). Niejednokrotnie można usłyszeć, że odzyskiwanie danych trwało tygodniami czy miesiącami, ale tak po prostu nie powinno być.
Odzyskiwanie danych po ataku ransomware to proces, który trzeba regularnie testować, podobnie jak plan odzyskiwania po awarii. Skoro o tym mowa, firmowy plan odzyskiwania po awarii stanowi znakomity punkt wyjścia do odzyskania danych po ataku ransomware — pod warunkiem, że jest aktualny i szczegółowo przetestowany.
Po przetestowaniu odzyskiwania można podjąć kroki mające na celu przyspieszenie tego procesu odpowiednio do wymogów biznesowych, na przykład można wdrożyć w środowisku dodatkowe elementy infrastruktury.
Odzyskiwanie danych po ataku ransomware nie musi zabierać dużo czasu, ale testowanie procesów odzyskiwania jest kluczowe z perspektywy dotrzymania założonej wartości RTO.
Ile trwa szyfrowanie danych przez ransomware?
Szybkość szyfrowania zależy od rodzaju oprogramowania ransomware użytego do ataku na środowisko. Trzeba pamiętać, że hakerzy stale doskonalą swoje oprogramowanie, aby działało jak najszybciej i wyrządziło poważne szkody, zanim dział IT zorientuje się w sytuacji.
Przykładowo ransomware REvil wykorzystuje procesy wielowątkowe, aby podczas szyfrowania używane były wszystkie zasoby systemu docelowego.
Czy można odszyfrować dane zaszyfrowane przez ransomware?
Chociaż hakerzy przeprowadzający ataki ransomware twierdzą, że mogą odszyfrować zaatakowane dane, jeśli ofiara ataku zapłaci okup, w rzeczywistości nie wszystkie dane da się odszyfrować. Jeszcze większym problemem jest integralność odszyfrowanych danych — a w zasadzie jej brak. Nawet jeśli po ataku ransomware uda się odszyfrować serwer, i tak trzeba go przywrócić z kopii zapasowej.
Czy oprogramowanie ransomware można usunąć przez przeinstalowanie systemu Windows?
Samo przeinstalowanie systemu Windows na zainfekowanej maszynie nie spowoduje, że ransomware zniknie. Dopiero całkowite wyczyszczenie zawartości komputera i ponowne zainstalowanie systemu Windows da pewność, że system jest wolny od ransomware, ale jeśli wcześniej nie zostanie utworzona prawidłowa kopia zapasowa danych z komputera, procedura ta spowoduje ich całkowitą utratę.
Czy oprogramowanie ransomware kradnie dane osobowe?
Hakerzy wykorzystujący ransomware wyszukują luki w środowisku, aby uderzyć w najbardziej wrażliwe dane, jakie uda się im znaleźć. Mogą to być dane osobowe pracowników i klientów, informacje finansowe oraz dane zastrzeżone. Trzeba pamiętać, że hakerzy zrobią wszystko, aby ofiara ataku ransomware zapłaciła okup.
Do odzyskiwania danych po ataku ransomware trzeba podejść wieloaspektowo. Przede wszystkim trzeba już dziś podjąć kroki mające na celu zapewnienie ochrony firmowego środowiska IT. Obejmują one nie tylko wzmocnienie zabezpieczeń, aby hakerzy nie mogli znaleźć punktu wejścia do środowiska, ale także przeszkolenie i regularne doszkalanie użytkowników w kwestiach cyberbezpieczeństwa, aby pracownicy np. nie klikali podejrzanych linków wysyłanych przez hakerów.
W ostatecznym rozrachunku ostatnią linią obrony są bezpieczne kopie zapasowe. Oprócz posiadania niezmiennych kopii zapasowych, których oprogramowanie ransomware nie będzie mogło zaszyfrować ani usunąć, ważne jest testowanie odzyskiwania. Testy odzyskiwania nie tylko potwierdzają, że kopie zapasowe działają, ale też dają pewność, że w razie ataku uda się dotrzymać założonych wartości RTO.
Jeśli chcecie się dowiedzieć, jak chronić dane przed atakami ransomware, zapoznajcie się z zestawem firmy Veeam przeciw atakom ransomware i zacznijcie działać już dziś!
